واریس در بارداری(حاملگی)؛خطرات، پیشگیری و درمان

واریس سیاهرگها عبارت است از رگهایی که به صورت غیرعادی متورم شده‌اند که ممکن است در نزدیکی سطح پوست ایجاد شوند. این رگهای آبی و بنفش گاهی به شکل پیچ خوردگی به نظر می‌رسند و به احتمال زیاد در پاها دیده می‌شوند اگرچه احتمال ایجاد آنها در واژن یا سایر نقاط نیز وجود دارد.

واریس در طی دوران بارداری برای اولین بار در اکثر زنان بوجود می‌آید یا شدیدتر می‌شود. واریس می‌تواند با درد اندکی همراه باشد یا فاقد درد باشد یا آنکه باعث احساس سنگینی و درد در پاها شود. پوست این قسمتها می‌تواند با خارش، نبض یا سوزش همراه باشد. این علائم در اواخر روز بدتر می‌شوند به ویژه اگر مدت زیادی سر پا بوده باشید. خبر خوب آنکه واریس سیاهرگها پس از زایمان بهبود می‌یابند بویژه اگر قبل از بارداری دچار واریس شده باشید. پس از بارداری روشهای مختلف درمانی را امتحان کنید.

علل

 بزرگ شدن رحم باعث ایجاد فشار بر سیاهرگ بزرگ سمت راست بدن( سیاهرگ بزرگ زیرین) می‌شود که منجر به افزایش فشار برسیاهرگهای پا می‌گردد.

سیاهرگها عبارتند از رگهای خونی که خون را از دست ها و پاها به قلب باز می‌گردانند به این ترتیب خون در سیاهرگهای پا برخلاف جاذبه زمین کار می‌کند. در بارداری میزان خون در بدن افزایش می‌یابد و باعث افزایش فشار بر سیاهرگها می‌شود. سطح پروژسترون افزایش می‌یابد که باعث شل شدن دیواره رگهای خونی می‌شود. در صورت ابتلای سایر اعضای خانواده، احتمال آنکه شما نیز دچار واریس شوید افزایش می‌یابد واریس در زنان متداول تر از مردان است، واریسی که پیش از بارداری ایجاد شده باشد با افزایش سن و در هر بارداری بدتر می‌شود. داشتن اضافه وزن، بارداری های دو قلویی و چند قلویی، و ایستادن به مدت طولانی باعث می‌شود بیشتر مستعد واریس شوید. ممکن است متوجه رگهای خونی کوچک در نزدیک سطح پوست به ویژه در قوزک، ساق، یا صورت خود شده باشید. این رگها، رگهای عنکبوتی نام دارند زیرا اغلب به شکل عنکبوت نمایان می‌شوند و شاخه های کوچکی از قسمت مرکز به بیرون منتشر می‌شوند. این رگها باعث درد می‌شوند و معمولا پس از زایمان ناپدید می‌شوند.البته می توان با پیشگیری از واریس در به وجود آمدن این رگها جلوگیری کرد و یا آن را به خداقل رساند.

پیشگیری از واریس سیاهرگها در بارداری

می‌توان با رعایت موارد زیر در دوران بارداری از واریس پیشگیری کرد یا آنرا به حداقل رساند:

• روزانه ورزش کنید. حتی یک پیاده روی سریع در اطراف منزل می‌تواند باعث بهبود جریان خون شود.
• در دوران بارداری وزن خود را در بازه پیشنهاد شده حفظ کنید.
• هر زمان که می‌توانید پا و ساق هایتان را همسطح قلب یا بالاتر از آن قرار دهید. هنگام نشستن پاهایتان را بر چهارپایه یا جعبه قرار دهید.هنگام دراز کشیدن با قرار دادن بالشت زیر پاها آنها را در سطح بالاتری نگه دارید.
• چهار زانو ننشینید.
• از ایستادن یا نشستن طولانی پرهیز کنید. استراحت کنید، و قدم بزنید.

ممکن است بخواهید از جورابهای واریس استفاده کنید، این جورابها در قسمت قوزک تنگ‌اند و در قسمت ساق گشادتر می‌شوند و جریان خون به سمت قلب را تسهیل می‌کنند. در نتیجه به پیشگیری از تورم و بدتر شدن واریس رگها کمک می‌کنند. این جورابها در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های محصولات پزشکی موجوداند. از ارائه دهنده خدمات سلامت بخواهید در تهیه جوراب متناسب به شما کمک کند( صبح، بهترین زمان برای تهیه جوراب مناسب می باشد زیرا میزان تورم پاها کمتر است ).

برای جلوگیری از تجمع خون در پا در طی روز قبل از خارج شدن از رختخواب (در حالی که هنوز دراز کشیده‌اید) جوراب واریس خود را بپوشید. ممکن است این توصیه را شنیده باشید که خوابیدن بر سمت چپ می‌تواند از ایجاد واریس جلوگیری کند. اساس این نظریه آن است که سیاهرگ بزرگ زیرین در سمت راست بدن قرار دارد و خوابیدن بر سمت چپ باعث می‌شود وزن رحم از روی سیاهرگ برداشته شده و  فشار بر رگهای پا و ساق کاهش باید. اگرچه اغلب این نکته به زنان باردار پیشنهاد می‌شود هیچ مدرکی مبنی بر صحت این ادعا وجود ندارد.

آیا رگ های واریسی در دوران بارداری خطرناک هستند؟

واریس رگها می‌تواند باعث خارش یا آسیب شود و ظاهر ناخوشایندی ایجاد کند اما در کوتاه مدت بی ضرر است. در صورت نیاز به درمان می‌توان آنرا به بعد از زایمان موکول کرد. درصد اندکی از افراد دارای واریس دچار لخته های کوچک خونی در سطح پوست می‌شوند (ترومبوز سیاهرگی سطحی).  پس از ایجاد لخته های خونی  ممکن است رگ، سخت و طناب مانند به نظر برسد و اطراف آن قرمز، ملتهب، کبود یا دردناک شود. در صورت داشتن یکی از این لخته ها با پزشک خود تماس بگیرید. گاهی اوقات اطراف یک لخته خونی دچار عفونت می‌شود در این حالت ممکن است دچار تب یا لرز شوید و به آنتی بیوتیک نیاز پیدا کنید.

در موارد زیر فورا با پزشک خود تماس بگیرید :

• ورم شدید ساق
• وجود زخم در ساق
• تغییر رنگ پوست اطراف رگها

ترومبوز سیاهرگی سطحی را با وضعیت جدی‌تری که ترومبوز سیاهرگی عمقی نام دارد اشتباه نگیرید. در این حالت در رگهای عمقی بویژه در پاها، لخته خون ایجاد می‌شود. خواه دچار واریس باشید یا نباشید بارداری احتمال ترومبوز سیاهرگی عمقی را بیشتر می‌کند اما این امر شایع نیست. شانس دچار شدن به آن در دوره بارداری یا چند هفته پس از زایمان حدود ۱ به ۱۶۰۰  است. ریسک این مساله در زنان دارای اختلالات لخته شدن خون یا زنانی که تحرک کمی دارند بیشتر است. ایجاد ترومبوز سیاهرگی عمقی ممکن است با هیچ علامتی همراه نباشد یا به صورت ناگهانی در قوزک پا، ساق، و ران باعث ایجاد تورم دردناک شود. این مساله می‌تواند هنگام خم کردن پا یا ایستادن باعث ایجاد ناراحتی در شما شود و یا اندکی تب شوید. حساسیت، کبودی و در موارد شدید عارضه‌های پوستی مانند اگزما یا زخم نیز از دیگر علائم واریس در دوران بارداری است. در صورت مشاهده هریک از این علائم فورا با ارائه دهنده خدمات سلامت تماس بگیرید. ممکن است به سونوگرافی فرا صوتی ناحیه مذکور نیاز داشته باشید.

در صورتی که یکی از این لخته‌ها را داشته باشید باید در بیمارستان بستری شوید و تحت درمان قرار بگیرید. لخته‌های خونی درمان نشده ممکن است کنده شود و به سمت ریه حرکت کند این وضعیت آمبولی ریوی نام دارد. علائم آن عبارتند از تنفس کوتاه، تنفس دردناک، سرفه (یا سرفه خونی)، اضطراب و بالا بودن ضربان قلب، در صورت داشتن هر یک از این علائم با اورژانس تماس بگیرید.

درمان رگهای واریسی پس از بارداری

پوشیدن مداوم جوراب واریس، ورزش منظم، اجتناب از ایستادن یا نشستن به مدت طولانی، و بلند کردن پاها در مواقع ممکن، پس از بارداری ایده خوبی است. معمولا رگهای واریسی طی 3 تا 4 ماه پس از زایمان بهبود می‌یابند اگرچه گاهی زمان بیشتری طول می‌کشد گاهی اوقات نیز بهبودی حاصل نمی‌شود. در صورتی که رگهای واریسی پس از زایمان بهبود نیافتن به درمان آنها بپردازید. بهتر است تا آخرین زایمان خود صبر کنید زیرا  واریس رگها در هر بارداری بدتر می‌شود. روشهای مختلفی از قبیل تزریق داروهای شیمیایی، جراحی، رادیوتراپی، یا درمان با لیزر برای رگهای واریسی وجود دارد.